༄༅།།ས་མཐོར་རིག་གནས་ཀྱི་རྩ་བ་ཚུགས། གང་སར་བདེ་སྐྱིད་ཀྱི་དཔལ་ལ་རོལ།

      འདི་ག་ཚགས་པར་གྱི་གསར་འགོད་པ། སུང་ཧྥེ། ཆུང་བདག་སྒྲོལ་དཀར།

     བོད་ལྗོངས་གཞིས་རྩེ་གྲོང་ཁྱེར་རྣམ་གླིང་རྫོང་གི་མངོན་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་སྤྱི་གླིང་དུ་མངོན་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་འགྲེམས་འཁྲབ་ཀྱི་བྱེད་སྒོ་ཞིག་ཚ་ཚ་འུར་འུར་ངང་སྤེལ་བཞིན་ཡོད་ཅིང་། 《དྲི་མེད་ཀུན་ལྡན》དང《འགྲོ་བ་བཟང་མོ》སོགས་ལྷ་མོའི་འཁྲབ་གཞུང་རེས་མོས་ངང་འཁྲབ་སྟོན་བྱས་པར་གྲོང་མི་མང་པོ་ཞིག་ལྟད་མོ་ལྟ་བར་སླེབས་པ་རེད།

      “དུས་ཆེན་འཆར་རིམ་བཞིན་ང་ཚོས་རྟག་ཏུ་རྫོང་དུ་འཁྲབ་སྟོན་བྱེད་པ་མ་ཟད། ད་དུང་ལྷ་སའི་ཞོ་སྟོན་དང་གཞིས་རྩེའི་ཇོ་མོ་གླང་མའི་རིག་གནས་ཡུལ་སྐོར་དུས་ཆེན་སོགས་བྱེད་སྒོ་ཆེ་གྲས་ནང་ཞུགས་མྱོང་ཡོད”ཤངས་པ་ལྷ་མོའི་རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པའི་མངོན་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་གི་མཚོན་བྱེད་རང་བཞིན་གྱི་རྒྱུན་འཛིན་པ་ཚེ་རིང་རྡོ་རྗེས་ངོ་སྤྲོད་བྱས་དོན། ལོ་ཆུང་བྱིས་པའི་ལྷ་མོའི་རུ་ཁག་བཙུགས་པ་དང་སློབ་གྲྭ་དང་གྲོང་གསེབ་ཏུ་ལྷ་མོ་འཁྲབ་སྟོན་བྱེད་པ་སོགས་བྱེད་སྒོ་སྤེལ་བ་བརྒྱུད། ཤངས་པ་ལྷ་མོའི་རྒྱུན་འཛིན་པའི་ཚོགས་སྤྱིའི་ཆ་སྙོམས་ལོ་ཚད་ལོ་35མན་ཆད་དུ་དམའ་རུ་ཕྱིན་ཡོད།

      ད་ཕན་ལོ་ཤས་རིང་། བོད་ཀྱིས་སྤྱི་པའི་རིག་གནས་ཞབས་ཞུའི་མ་ལག་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་འཛུགས་སྐྲུན་བྱས་ཏེ་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་དང་། གྲོང་ཁྱེར（ས་ཁུལ）རྫོང（ཆུས）ཤང（གྲོང་རྡལ）གྲོང་ཚོ（གྲོང་ལྷན）བཅས་རིམ་ལྔའི་སྤྱི་པའི་རིག་གནས་སྒྲིག་བཀོད་ཀྱི་དྲ་རྒྱ་གཞི་རྩའི་ཆ་ནས་བསྐྲུན་ཏེ་གྲོང་ཁྱེར（ས་ཁུལ）དུ་དཔེ་དེབ་ཁང་དང་། མང་ཚོགས་སྒྱུ་རྩལ་ཁང་། རྟེན་མཛོད་ཁང་བཅས་ཡོད་པ་དང་། རྫོང（ཆུས）དུ་ཕྱོགས་བསྡུས་རིག་གནས་བྱེད་སྒོའི་ལྟེ་གནས་ཡོད་པ། ཤང（གྲོང་རྡལ）དུ་ཕྱོགས་བསྡུས་རིག་གནས་བྱེད་སྒོའི་ས་ཚིགས་ཡོད་པ། གྲོང་ཚོར（གྲོང་ལྷན）རིག་གནས་བྱེད་སྒོ་ཁང་ཡོད་པ་བཅས་བྱུང་ནས། མི་རིགས་ཁག་གི་མང་ཚོགས་ཀྱི་བསམ་པའི་རིག་གནས་དགོས་མཁོ་དེ་བས་ལེགས་པའི་སྒོ་ནས་བསྐངས་པ་རེད།

     སྤྱི་པའི་རིག་གནས་ཞབས་ཞུའི་ཆུ་ཚད་མཐོ་རུ་ཕྱིན་པ་དེ་རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་བཀོད་ཉིན་བཞིན་འཐུས་སྒོ་ཚང་དུ་ཕྱིན་པ་ཙམ་མ་ཟད་ཞབས་ཞུའི་རྣམ་པ་ཕྱོགས་སྒྱུར་རིམ་སྤོར་བྱུང་བ་ལས་ཀྱང་མངོན་ཡོད། “སྔོན་ཆད་ནི་ང་ཚོས་འཁྲབ་པ་དང་མང་ཚོགས་ཀྱིས་ལྟད་མོ་ལྟ་བ་དང་། ད་ཆ་ནི་མང་ཚོགས་སོ་སོས་རང་འགུལ་ངང་འཁྲབ་སྟོན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད”ཅེས་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་མང་ཚོགས་སྒྱུ་རྩལ་ཁང་གི་ཀོན་ཀྲང་ཨའོ་ཁྲའོ་ཡིས་བཤད།

      རྫོང་དང་ཤང་གི་རིག་གནས་རྐང་འཛིན་པའི་གསོ་སྦྱོང་འཆར་གཞི་ལག་བསྟར་བྱས་པ་བརྒྱུད། བོད་ཀྱིས་ལོ་ལྟར་གཞི་རིམ་ལ་རིག་གནས་ཤེས་ལྡན་པ་1000ལྷག་ཙམ་གསོ་སྐྱོང་བྱས་ནས་སྤྱི་པའི་རིག་གནས་ཞབས་ཞུ་དེ“རིག་གནས་ཁྱབ་གདལ་གཏོང་བ”ནས“རིག་གནས་སྤེལ་བའི”བར་འགྱུར་ལྡོག་བྱུང་བ་རེད།

      མིག་སྔར་བོད་དུ་རྫོང（ཆུས་དང་གྲོང་ཁྱེར）གི་སྒྱུ་རྩལ་ཚོགས་པ་76དང་། དམངས་ཁྲོད་ལྷ་མོའི་རུ་ཁག་153 ཤང་གྲོང་གི་རིག་རྩལ་འཁྲབ་སྟོན་རུ་ཁག་395 སྒྲིག་ཚུད་གྲོང་ཚོའི（གྲོང་ལྷན）རིག་རྩལ་འཁྲབ་སྟོན་རུ་ཁག་5492བཅས་ཡོད་པ་རེད།

      གྲངས་འཛིན་ཅན་གྱིས་སྤྱི་པའི་རིག་གནས་ཞབས་ཞུར་སྒུལ་ནུས་གསར་པ་སྦྱིན་ཞིང་། བོད་ཀྱི་སྤྱི་པའི་རིག་གནས་ཀྱི་སྤྲིན་ཚོམ་ལས་སྟེགས་དྲ་ཐོག་ཏུ་བཀོལ་སྤྱོད་བྱས་རྗེས་ལག་ཐོགས་ཁ་པར་ཞིག་ཡོད་ཚེ་མང་ཚོགས་ཚོས་དུས་དང་རྣམ་པ་ཀུན་ཏུ་ལྷ་མོ་བལྟ་བ་དང་། སྲོལ་རྒྱུན་ལག་ཤེས་སྒྱུ་རྩལ་སྦྱོང་བ། རྟེན་མཛོད་ཁང་ལ་ལྟ་སྐོར་བཅས་བྱེད་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད། ནག་ཆུ་གྲོང་ཁྱེར་སྙན་རོང་རྫོང་ཤག་ཆུ་ཤང་གི་འབྲོག་པ་ཚེ་རིང་ངག་འཛོམས་ཀྱིས་ལས་སྟེགས་དེ་བརྒྱུད་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་བསླས་འཐག་སྒྱུ་རྩལ་ཤེས་ནས་ཡོང་འབབ་གསོག་ཐུབ་ཡོད། ཚེ་རིང་ངག་འཛོམས་ཀྱིས“རིག་གནས་ས་ཚིགས་ཀྱི་དགེ་རྒན་ཚོས་ད་དུང་བརྙན་ཐུང་རྒྱང་ཁྲིད་བརྒྱུད་རང་ཉིད་ལ་རི་མོ་གསར་པ་འཆར་འགོད་བྱེད་རོགས་བྱས་བྱུང”ཞེས་བཤད།

      རྩྭ་ཐང་གི་འབྲོག་ཁུལ་ནས་མཐའ་མཚམས་གྲོང་ཚོ་དང་། སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་མངོན་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་ནས་གྲངས་འཛིན་ལས་སྟེགས་བར། བོད་ཀྱི་སྤྱི་པའི་རིག་གནས་ཞབས་ཞུ་དེ་བས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་རྣམ་པའི་ཐོག་ནས་མང་ཚོགས་ཀྱི་རྒྱུན་གཏན་གྱི་འཚོ་བར་མཉམ་འདྲེས་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད། མིག་མཐོང་ལག་ཟིན་ཐུབ་པའི་རིག་གནས་ཀྱི་ཕན་བདེ་དེ་དག་ལས་མང་ཚོགས་ཀྱི་རིག་གནས་འཚོ་བ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་སུ་སོང་བ་མ་ཟད་འབབ་འཕར་ཕྱུག་འགྱུར་ལའང་རམ་འདེགས་ཐུབ་ནས། གངས་ལྗོངས་ས་མཐོར་མི་སེམས་ལ་སྐུལ་མ་ཐེབས་པའི་བསམ་པའི་སྟོབས་ཤུགས་སྦྱིན་ཡོད།